Quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm cho cơ sở dịch vụ ăn uống tại TP.HCM

Mọi nhà hàng, quán ăn, quán cà phê khi hoạt động đều cần có Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm (thường gọi là giấy phép VSATTP). Đây là yêu cầu bắt buộc theo Luật An toàn thực phẩm 2010 nhằm đảm bảo cơ sở tuân thủ tiêu chuẩn vệ sinh, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm cho quán ăn, nhà hàng – từ điều kiện pháp lý, hồ sơ thủ tục, quy trình nộp hồ sơ và kiểm tra thực tế tại cơ sở, đặc biệt áp dụng tại TP. HCM.

Điều kiện và quy định pháp lý về vệ sinh an toàn thực phẩm

Để được cấp giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở dịch vụ ăn uống phải đáp ứng các điều kiện pháp lý và tiêu chuẩn vệ sinh theo quy định hiện hành:

• Cơ sở pháp lý: Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12 và các văn bản hướng dẫn (như Nghị định 15/2018/NĐ-CP và Nghị định 155/2018/NĐ-CP) quy định mọi cơ sở chế biến, kinh doanh dịch vụ ăn uống (nhà hàng, quán ăn, căng-tin, bếp ăn tập thể…) phải có Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP trước khi hoạt động kinh doanh. Giấy chứng nhận này có hiệu lực 3 năm kể từ ngày cấp; cơ sở phải xin gia hạn ít nhất 06 tháng trước khi hết hạn.
• Điều kiện về cơ sở vật chất: Địa điểm, nhà bếp, khu vực chế biến phải bảo đảm vệ sinh theo nguyên tắc một chiều từ nhập nguyên liệu đến thành phẩm. Khu bếp và kho bảo quản có kết cấu tường, trần, sàn chống thấm, dễ lau chùi, không ẩm mốc, có đủ nước sạch và hệ thống xử lý chất thải. Trang thiết bị, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm phải dễ vệ sinh, không gây độc hại, có phân khu hoặc dụng cụ riêng cho thực phẩm sống và chín. Cơ sở cần có biện pháp phòng chống côn trùng và động vật gây hại, không để chuột, gián, ruồi muỗi xâm nhập; không sử dụng hóa chất cấm trong khu vực chế biến.
• Điều kiện về nhân sự: Người trực tiếp chế biến thực phẩm (đầu bếp, phụ bếp…) phải được tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm và có giấy xác nhận đã tập huấn do đơn vị có thẩm quyền cấp. Đồng thời, tất cả nhân viên chế biến và chủ cơ sở phải có giấy khám sức khỏe đủ điều kiện, xác nhận không mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm (tả, lỵ, thương hàn, viêm gan A, E, lao phổi, tiêu chảy cấp, viêm da nhiễm trùng…). Các giấy khám sức khỏe này do cơ sở y tế cấp quận/huyện trở lên cấp và còn hiệu lực.
• Trình tự bảo đảm vệ sinh: Cơ sở dịch vụ ăn uống phải thực hiện kiểm thực ba bước và lưu mẫu thức ăn đúng quy định. Mỗi món ăn chế biến cần được kiểm tra nguyên liệu đầu vào, kiểm tra quá trình chế biến, và kiểm tra trước khi phục vụ; đồng thời lưu lại mẫu thức ăn trong 24 giờ để phục vụ truy xuất nếu xảy ra sự cố an toàn thực phẩm. Đây là yêu cầu bắt buộc theo hướng dẫn của Bộ Y tế đối với nhà hàng, quán ăn.

Ngoài ra, theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP, một số trường hợp không thuộc diện phải xin giấy chứng nhận VSATTP gồm: cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ, kinh doanh thực phẩm không có địa điểm cố định (ví dụ bán hàng rong), cơ sở đã có chứng nhận khác (ISO 22000, HACCP…), nhà hàng trong khách sạn đã được xếp hạng sao, v.v. Tuy nhiên, hầu hết các quán ăn, nhà hàng độc lập tại TP.HCM đều phải xin giấy phép VSATTP theo quy định nếu có đăng ký kinh doanh hợp pháp.

Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM (website: atvstp.org.vn) là cơ quan chuyên trách quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn Thành phố. Được thành lập thí điểm năm 2017, đây là Sở ATTP đầu tiên cả nước. Sở ATTP TP.HCM chịu trách nhiệm thẩm định và cấp giấy chứng nhận VSATTP cho các doanh nghiệp, cơ sở lớn. Đối với hộ kinh doanh cá thể (quán ăn nhỏ đăng ký dạng hộ kinh doanh), thẩm quyền cấp giấy phép thuộc UBND quận/huyện nơi cơ sở hoạt động. Do đó, chủ cơ sở cần xác định đúng cơ quan nộp hồ sơ để tránh mất thời gian và chi phí.

Hồ sơ quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm

Khi đã đáp ứng các điều kiện cơ bản, bước tiếp theo là chuẩn bị hồ sơ quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm. Bộ hồ sơ bao gồm các giấy tờ theo quy định tại Khoản 1 Điều 36 Luật An toàn thực phẩm 2010 và văn bản hướng dẫn hiện hành:

• Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP: Theo mẫu số 1 Phụ lục I ban hành kèm Nghị định 155/2018/NĐ-CP. Chủ cơ sở điền đầy đủ thông tin về doanh nghiệp/hộ kinh doanh, địa chỉ, loại hình thực phẩm kinh doanh, cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm… (Mẫu đơn có thể tải từ trang web của Sở ATTP hoặc Cổng dịch vụ công).
• Bản sao giấy đăng ký kinh doanh (Giấy chứng nhận ĐKKD hoặc Đăng ký doanh nghiệp): Có ngành nghề kinh doanh thực phẩm/phục vụ ăn uống phù hợp với loại hình cơ sở. Bản sao phải được chứng thực hoặc có xác nhận của chính đơn vị kinh doanh.
• Bản thuyết minh về cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm: Văn bản này mô tả cơ sở hạ tầng, quy trình chế biến, các thiết bị máy móc, dụng cụ, quy trình vệ sinh, kiểm soát côn trùng… nhằm chứng minh quán ăn/nhà hàng đã đáp ứng yêu cầu về vật chất kỹ thuật.
• Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm: Do bệnh viện quận/huyện (hoặc cơ sở y tế tuyến huyện trở lên) cấp. Mỗi người cần khám sức khỏe và được bác sĩ kết luận đủ sức khỏe làm việc trong lĩnh vực thực phẩm (thường khám các bệnh truyền nhiễm, xét nghiệm phân, máu để loại trừ bệnh đường ruột, gan…). Mỗi giấy khám sức khỏe thường có hiệu lực 6 tháng đến 1 năm, nên cần còn thời hạn tại thời điểm nộp hồ sơ.
• Giấy chứng nhận hoặc danh sách đã tập huấn kiến thức ATTP: Chủ cơ sở lập danh sách những người trực tiếp chế biến thức ăn đã tham gia tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm và đạt kết quả kiểm tra do cơ quan chức năng hoặc đơn vị được ủy quyền tổ chức. Danh sách này phải có xác nhận của chủ cơ sở, kèm bản sao chứng chỉ tập huấn (nếu có) cho từng nhân viên.

Sau khi chuẩn bị đầy đủ, chủ cơ sở nên photo thêm 1-2 bộ hồ sơ (có công chứng các giấy tờ cần thiết) để phòng trường hợp cần đối chiếu hoặc bổ sung. Đảm bảo tất cả giấy tờ đều rõ ràng, hợp lệ và còn hiệu lực tại thời điểm nộp.

Quy trình nộp hồ sơ và thẩm định tại cơ sở

Khi hồ sơ đã sẵn sàng, việc tiếp theo là tiến hành nộp và thực hiện các bước quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm cho cơ sở ăn uống. Cụ thể như sau:

1. Nộp hồ sơ: Chủ cơ sở nộp hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận tại cơ quan có thẩm quyền. Như đề cập, hộ kinh doanh nộp tại UBND quận/huyện, còn doanh nghiệp hoặc chi nhánh nộp tại Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM. Hiện nay, TP.HCM đã triển khai tiếp nhận hồ sơ trực tuyến qua Cổng dịch vụ công (dichvucong.gov.vn) hoặc trực tiếp tại bộ phận một cửa của Sở/UBND quận. Chủ cơ sở có thể nộp theo cách thuận tiện, lưu ý nộp lệ phí thẩm định theo quy định khi đăng ký.
2. Tiếp nhận và thẩm xét hồ sơ: Cơ quan tiếp nhận sẽ kiểm tra tính đầy đủ và hợp lệ của hồ sơ. Trong vòng 5 ngày làm việc, nếu hồ sơ chưa đầy đủ hoặc cần bổ sung, cơ quan sẽ thông báo bằng văn bản để cơ sở biết và hoàn thiện. Nếu quá 30 ngày kể từ khi nhận thông báo mà cơ sở không bổ sung hồ sơ, hồ sơ sẽ bị hủy bỏ và phải nộp lại từ đầu.
3. Thẩm định tại cơ sở (kiểm tra thực tế): Trường hợp hồ sơ hợp lệ, cơ quan chức năng sẽ thành lập đoàn thẩm định để kiểm tra thực tế tại cơ sở trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ. Đoàn thẩm định (gồm các chuyên viên an toàn thực phẩm, y tế) sẽ xuống trực tiếp quán ăn/nhà hàng để kiểm tra điều kiện vệ sinh thực tế so với hồ sơ đã khai. Nội dung kiểm tra bao gồm: khu vực chế biến, trang thiết bị, nguồn nguyên liệu, quy trình bảo quản, vệ sinh nhân viên (mặc trang phục bảo hộ, găng tay, tạp dề khi chế biến), lưu mẫu thức ăn, hồ sơ nguồn gốc nguyên liệu, sổ sách kiểm thực… Tất cả được đánh giá theo checklist tiêu chí của Bộ Y tế.
4. Kết quả thẩm định và cấp phép: Nếu kết quả kiểm tra đạt yêu cầu, trong vòng 5 ngày làm việc sau thẩm định, cơ quan chức năng sẽ cấp Giấy chứng nhận VSATTP cho cơ sở. Giấy chứng nhận có mẫu quy định thống nhất toàn quốc, ghi rõ tên cơ sở, địa chỉ, ngành nghề, người quản lý và thời hạn hiệu lực 3 năm. Trường hợp chưa đạt yêu cầu nhưng có thể khắc phục, đoàn thẩm định sẽ lập biên bản nêu rõ những điểm cần cải thiện và cho cơ sở thời hạn (tối đa 30 ngày) để khắc phục. Sau khi nhận báo cáo đã khắc phục từ cơ sở, đoàn sẽ tái kiểm tra (trong 5 ngày làm việc) để đánh giá lại. Nếu kết quả đạt, cơ sở được cấp giấy phép; nếu vẫn không đạt, cơ quan sẽ từ chối cấp phép và thông báo bằng văn bản, đồng thời cơ sở phải ngừng hoạt động cho đến khi đáp ứng và được cấp giấy chứng nhận.
5. Đóng lệ phí và nhận giấy chứng nhận: Khi được thông báo cấp phép, cơ sở đóng phí cấp giấy chứng nhận theo quy định và nhận bản gốc Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP. Lưu ý treo giấy chứng nhận tại nơi dễ thấy trong cơ sở (ví dụ: quầy lễ tân hoặc tường văn phòng) để chứng minh quán đã được cấp phép hợp lệ.

Quy trình trên thường kéo dài khoảng 20 ngày làm việc (không kể thời gian cơ sở chuẩn bị hồ sơ trước đó). Trong thời gian này, phí thẩm định được thu theo quy định tại Thông tư 67/2021/TT-BTC. Cụ thể, cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống phục vụ dưới 200 suất ăn/ngày nộp phí 700.000 đồng/lần, cơ sở từ 200 suất ăn trở lên phí 1.000.000 đồng/lần. Trường hợp thẩm định lại sau khắc phục có thể phát sinh thêm phí. Chủ cơ sở nên chuẩn bị kinh phí phù hợp cho các khoản lệ phí này.

Kinh nghiệm giúp thủ tục VSATTP cơ sở ăn uống suôn sẻ

Thực tế, thủ tục VSATTP cho cơ sở ăn uống đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Dưới đây là một số kinh nghiệm và lưu ý giúp quá trình xin giấy phép diễn ra thuận lợi:

• Tìm hiểu kỹ quy định mới nhất: Chủ doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật quy định pháp luật về ATTP. Chẳng hạn, TP.HCM ban hành Quyết định 3500/QĐ-UBND năm 2024 điều chỉnh thủ tục hành chính lĩnh vực ATTP. Thông tin mới được đăng tải trên các nguồn uy tín như website Sở ATTP, Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế, hoặc các trang tư vấn chuyên ngành (ví dụ: trang atvstp.org.vn của Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam – đơn vị tư vấn uy tín về an toàn thực phẩm).
• Chuẩn bị và tự kiểm tra cơ sở trước: Trước khi nộp hồ sơ, hãy tự đánh giá cơ sở dựa trên các tiêu chí vệ sinh của cơ quan chức năng. Đảm bảo bếp ăn, khu chế biến, kho bảo quản đạt yêu cầu; khắc phục ngay những điểm thiếu sót (như sơn sửa tường trần, bổ sung thiết bị che đậy thức ăn, bố trí thùng rác có nắp, lắp lưới chắn côn trùng…). Việc chủ động chuẩn bị sẽ giúp cơ sở tự tin khi đoàn thẩm định xuống kiểm tra.
• Đào tạo nhân viên và hồ sơ giấy tờ đầy đủ: Đảm bảo 100% nhân viên bếp tham gia lớp tập huấn kiến thức VSATTP và có chứng nhận. Nhân viên mới vào làm cần được bổ sung tập huấn kịp thời. Bên cạnh đó, duy trì hồ sơ nguồn gốc nguyên liệu, sổ theo dõi nhiệt độ tủ lạnh, sổ kiểm thực ba bước hàng ngày… Một bộ hồ sơ giấy tờ đầy đủ, bài bản sẽ tạo ấn tượng tốt khi thẩm định.
• Sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp nếu cần: Nếu chủ doanh nghiệp không có thời gian hoặc còn lúng túng với thủ tục pháp lý, có thể cân nhắc thuê dịch vụ làm giấy phép VSATTP trọn gói. Hiện nay có nhiều đơn vị uy tín như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (TCCL Việt Nam) cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, đại diện làm việc với cơ quan nhà nước. Sự hỗ trợ từ chuyên gia sẽ giúp tiết kiệm thời gian, đảm bảo hồ sơ đúng chuẩn ngay từ đầu và tăng khả năng cấp phép nhanh chóng.

Với sự chuẩn bị chu đáo và tuân thủ đúng quy định, quy trình làm giấy vệ sinh an toàn thực phẩm cho nhà hàng, quán ăn tại TP.HCM sẽ trở nên thuận lợi hơn. Giấy chứng nhận VSATTP không chỉ là giấy tờ pháp lý bắt buộc mà còn là cam kết về uy tín, chất lượng dịch vụ ăn uống của cơ sở đối với khách hàng. Hãy đảm bảo cơ sở của bạn luôn duy trì tốt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm trong suốt quá trình kinh doanh, bởi an toàn của thực khách chính là thành công bền vững cho doanh nghiệp.