Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm đang là mối quan tâm hàng đầu của người dân TP.HCM trong bối cảnh nhiều vi phạm bị phát hiện. Thực tế, thực trạng an toàn vệ sinh thực phẩm hiện nay được đánh giá ở mức đáng báo động khi thực phẩm bẩn vẫn len lỏi vào thị trường và chưa được kiểm soát triệt để.
Nhiều loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, kém vệ sinh xuất hiện từ chợ truyền thống đến siêu thị hiện đại, gây lo ngại cho sức khỏe cộng đồng. Song song đó, chính quyền thành phố và các cơ quan chức năng đang triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm cải thiện tình hình, bảo vệ người tiêu dùng.
Table of Contents
Thực trạng đáng lo ngại: Thực phẩm bẩn tràn lan trên thị trường
Thực phẩm bẩn xuất hiện từ chợ đến siêu thị
Các chợ truyền thống từ lâu được xem là điểm nóng về vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều chợ lớn vẫn tồn tại tình trạng kinh doanh thực phẩm không đảm bảo, công tác kiểm soát tại nguồn còn lỏng lẻo. Người tiêu dùng thường chạy theo giá rẻ mà chưa quan tâm đúng mức đến chất lượng, tạo cơ hội cho thực phẩm bẩn tràn lan.
Đáng nói, thực phẩm bẩn đã len lỏi vào cả một số siêu thị – nơi lẽ ra phải kiểm soát nghiêm ngặt. Đã có phản ánh về sản phẩm kém an toàn bày bán tại siêu thị, trong khi những mặt hàng này lại có giá ngang ngửa thực phẩm sạch, gây thiệt thòi và tiềm ẩn nguy cơ cho người tiêu dùng.
Nguy cơ ngộ độc thực phẩm và hệ lụy sức khỏe
Hệ quả trực tiếp của thực phẩm kém an toàn là nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Năm 2024, TP.HCM ghi nhận 5 vụ ngộ độc thực phẩm, xảy ra chủ yếu tại bữa ăn gia đình và do tiêu thụ thức ăn đường phố không bảo đảm. Mặc dù chưa bùng phát sự cố ngộ độc tập thể nghiêm trọng nào trong thành phố, vụ ngộ độc bánh mì nhiễm khuẩn ở Đồng Nai với hàng nghìn người mắc đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ luôn rình rập nếu lơ là.
Thách thức trong công tác quản lý an toàn thực phẩm
Chợ tự phát và thực phẩm không rõ nguồn gốc
Một khu vực buôn bán thực phẩm tự phát với điều kiện vệ sinh không đảm bảo tại TP.HCM (ảnh minh họa). Đại diện Sở ATTP TP.HCM nhận định hoạt động kinh doanh tự phát tiềm ẩn nguy cơ cao gây mất ATTP, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Trước thực trạng này, UBND TP đã lập tổ liên ngành do Công an TP chủ trì để kiểm tra, xử lý vi phạm tại các khu vực chợ tự phát xung quanh chợ đầu mối. Đồng thời, Sở ATTP tăng cường phối hợp kiểm tra liên ngành và khuyến cáo người dân không tiêu thụ thực phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc.
Hạn chế nguồn lực, chế tài xử phạt chưa đủ răn đe
Một khó khăn khác trong quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm là hạn chế về nhân lực và chế tài xử phạt. Bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở ATTP TP.HCM – thừa nhận số cơ sở vi phạm bị xử phạt hiện chỉ chiếm dưới 1% tổng số cơ sở được kiểm tra.
Tỷ lệ vi phạm thấp có thể là tín hiệu tích cực, nhưng đồng thời phản ánh lực lượng thanh tra còn mỏng, chưa bao quát hết thị trường nên nhiều vi phạm có thể chưa bị phát hiện. Mặt khác, vi phạm ATTP chủ yếu mới chỉ bị xử lý hành chính, rất ít vụ việc bị truy cứu hình sự; mức phạt tiền lại thấp nên chưa đủ sức răn đe, một số đối tượng vẫn tái phạm. Chế tài chưa nghiêm như vậy vô hình chung tạo kẽ hở để thực phẩm bẩn vẫn có “đất sống” trên thị trường.
Nỗ lực cải thiện thực trạng an toàn vệ sinh thực phẩm hiện nay
Tăng cường thanh tra, kiểm nghiệm chất lượng
Giám sát an toàn thực phẩm: Lực lượng liên ngành TP.HCM kiểm tra đột xuất tại chợ đầu mối Hóc Môn để đánh giá chất lượng thực phẩm (ảnh minh họa). Năm 2024, Sở ATTP TP.HCM đã thanh tra hơn 15.700 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; xử phạt hành chính 64 cơ sở vi phạm với tổng số tiền trên 812 triệu đồng.
Song song đó, gần 58.000 mẫu thực phẩm được kiểm nghiệm và cho thấy khoảng 1,47% mẫu không đạt chất lượng, chủ yếu do nhiễm vi sinh vật. Đáng chú ý, tỷ lệ mẫu không đạt tập trung ở các nhóm nước uống đóng chai (10%), nước đá (10%) và thủy hải sản tươi sống (20%) – những mặt hàng sẽ được cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra trong năm 2025. Ngoài ra, công tác giám sát vệ sinh thực phẩm vào các dịp cao điểm (lễ Tết, sự kiện đông người) cũng được đẩy mạnh nhằm phòng ngừa nguy cơ ngộ độc tập thể.
Phối hợp liên ngành và cam kết từ doanh nghiệp
TP.HCM cũng chú trọng phối hợp liên ngành và kêu gọi sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong đảm bảo an toàn thực phẩm. Các hệ thống siêu thị lớn đã ký cam kết liên minh: nếu một nhà cung cấp vi phạm ATTP ở một siêu thị, tất cả siêu thị khác cũng đồng loạt ngừng bán sản phẩm của cơ sở đó.
Biện pháp này tạo sức ép rất lớn, bởi chỉ một lần vi phạm cũng có thể khiến doanh nghiệp bị loại khỏi nhiều kênh phân phối. Bên cạnh đó, sự tham gia của các đơn vị tư vấn cũng góp phần nâng cao mức độ tuân thủ trong doanh nghiệp.
Chẳng hạn, Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (Công ty TNHH LEGAL LÊ GIA) – đơn vị vận hành trang Atvstp.org.vn – hỗ trợ các cơ sở hoàn thiện hồ sơ xin giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm. Những công ty đại diện như vậy giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, đảm bảo sản phẩm đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn ATTP theo quy định.
Kết luận: Tuy thực trạng an toàn vệ sinh thực phẩm hiện nay tại TP.HCM còn nhiều nỗi lo, nhưng đã xuất hiện những tín hiệu tích cực nhờ nỗ lực quản lý và ý thức người dân dần nâng cao.
Mỗi người tiêu dùng nên tự bảo vệ mình bằng cách chọn mua thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đồng thời báo ngay cho cơ quan chức năng khi phát hiện vi phạm. Sự chung tay của cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng sẽ góp phần đẩy lùi thực phẩm bẩn, hướng tới một môi trường thực phẩm an toàn, lành mạnh cho tất cả.